ارتباط بین پذیرفتاری مغناطیسی و غلظت عناصر سنگین در خاک های آلوده و غبارات اتمسفری منطقه ی لنجانات، اصفهان

فلزات سنگین یکی از مهم ترین آلاینده های خاک هستند. اگرچه برخی از فلزات سنگین به مقدار جزیی برای موجودات زنده لازم هستند مقدار زیاد این فلزات برای حیات آن ها خطرناک است. فلزات سنگین می توانند همراه با غبارات اتمسفری نیز منتقل شوند. هدف از این تحقیق، تعیین غلظت عناصر سنگین کادمیم، سرب، نیکل، آهن و مس در خاک های سطحی و غبارات اتمسفری منطقه ی لنجانات اصفهان و بررسی امکان تخمین این عناصربا پذیرفتاری مغناطیسی و تأثیر ویژگی های خاک بر دقت تخمین آن ها بوده است. تغییرات مکانی عناصر سنگین و پذیرفتاری مغناطیسی در خاک های مورد مطالعه نیز مورد مقایسه قرار گرفته است. در مجموع، 241 نمونه ی خاک از اراضی کشاورزی سری های مختلف خاک و از عمق 10-0 سانتی متری و 20 نمونه ی گرد و غبار در طول یکسال از منطقه جمع آوری شد. سپس، غلظت فلزات سنگین و ویژگی های خاک در آن ها تعیین گردید. مقدار پذیرفتاری مغناطیسی نمونه ها در آزمایشگاه با استفاده از دستگاه bartington ms2 dual frequency sensor و حسگرms2b اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد که تمامی خاک های این منطقه از نظر کادمیم آلوده است، خصوصا در سری خمینی شهر این آلودگی بیش تر است. غلظت سرب تنها در سری ابریشم بالاتر از حد مجاز بود که احتمالا به دلیل وجود معدن باما در نزدیکی آن و ته نشست غبارات اتمسفری است. در سری ابریشم بین سرب و پذیرفتاری مغناطیسی رابطه ی معنی داری وجود داشت و در سری اصفهان بین پذیرفتاری مغناطیسی با همه عناصر مورد مطالعه، رابطه ی معنی داری مشاهده شد. در سری خمینی شهر بین پذیرفتاری مغناطیسی و کادمیم و در سری زاینده رود بین کادمیم، سرب و مس با پذیرفتاری مغناطیسی رابطه ی معنی داری وجود داشت. نقشه های کریجینگ بیانگر این هستند که پذیرفتاری مغناطیسی می تواند شاخص خوبی از روند آلودگی فلزات سنگین در سری های خاک مورد مطالعه باشد. میانگین غلظت کادمیم و سرب در غبارات اتمسفری منطقه ی مورد مطالعه، از نمونه های خاک این منطقه به ترتیب، 5/4 و 3/15 برابر بالاتر بود. نتایج مطالعه می تواند خطر آلوده شدن خاک های این منطقه به این دو عنصر را تحت تأثیر فعالیت های صنعتی و ته نشست غبارات اتمسفری نشان دهد. پیشنهاد می شود غلظت فلزات سنگین در غبارات اتمسفری در فصول مختلف سال اندازه گیری شود و نقشه های پراکنش مکانی آن ها تهیه گردد.